Yarım asırdan fazladır ABD nin arka bahçesi olarak görülen Latin Amerika nın sosyalizmle anılan adası İstanbul Escort Küba süt kriziyle boğuşuyor
Tam 63 yıldır ABD nin uyguladığı ekonomik ve siyasi ambargosuna karşın ayakta kalan Küba Covid 19 pandemisi müttefiki Venezuela da başlayan ekonomik kriz ve eski ABD İstanbul Escort Bayan Lideri Donald Trump ın ağırlaştırdığı yaptırımlar sonrasında ortaya çıkan ekonomik yıkıma karşı ayakta durmaya çalışıyor
Turizm tütün ve şekere bel bağlayan Küba iktisadı 1990 larda Sovyetler Birliğinin çözülüşünün çabucak akabinde Escort İstanbul yaşadığı özel döneme misal bir biçimde iktisadi ve politik tansiyonla karşı karşıya
Dahası Küba kaynakları giderek azalan kuraklıklarla boğuşan ve besin unsurları süratle tükenen dünyamızın bir tıp yansıması haline mi geldi
CASTRO NUN ISLAHATLARI NERDEN NEREYE
1959 yılında Fidel Castro öncülüğünde gerçekleşen Küba ihtilali akabinde her çocuğun besine sıhhate ve eğitim imkânlarına eşit formda ulaşabileceği garantisini vermişti Sovyetler Birliği devrinde yaşanan ekonomik işbirliği sayesinde endüstrisini toparlayan Küba verdiği kelamları tutuyordu
1990 larda sosyalist bloğun çözülüşü sonrasında dünyada tek başına kalan ve ABD nin yıpratıcı ambargosu nedeniyle endüstrisi görülmemiş oranda küçülen Küba bugün süt bulamaz duruma geldi
Karayiplerin incisi Küba daki durumu yerinde inceleyen The Washington Post muharriri Mary Beth Sheridan Küba daki besin krizinin perde gerisini inceledi
ULUSUN KAHRAMANI UBRE BLANCA
Süt Küba Devrimi nin en büyük vaatlerinden birisiydi 1959 yılından evvel yetersiz beslenme ve sıhhat hizmetlerinden mahrum olan ülkede Castro ihtilalden sonra her çocuk için her gün bir litre süt kelamı vermişti Bu nedenle süt Küba için her şey demekti
1959 öncesinde ABD mafyasının kara parasının aklandığı bir ülke pozisyonundaki Küba da ne sanayi ne de tarım ve hayvancılık gelişmişti Castro nun tarım iktisadını çağdaşlaştırma uğraşları içinde şeker tütün ve kahvenin yanı sıra süt üretimi de başı çekiyordu
O denli ki bu periyotta dünyanın en çok süt veren ineği unvanını kazanan Ubre Blanca İngilizcesi beyaz meme isimli inek adeta ihtilalin kahramanı olarak görülüyordu Ülkenin en pahalı varlıklarından biri kabul edilen Ubre Blanca bir günde 109 5 kilo süt vererek Guiness Rekorlar kitabına girmeye de hak kazanmıştı
KITLIĞIN ART PLANINDAKİ TEMEL FAKTÖR NE
Bugün gelinen noktada Küba son 30 yılın en makus ekonomik kriziyle boğuşurken süt krizi ülkenin içinde bulunduğu krizin en açık göstergesi olarak görülüyor
Bilhassa dünyayı etkileyen Covid 19 pandemisi nedeniyle ülke iktisadının bel kemiğini oluşturan turizm kesiminin çökmesi ve sosyalist müttefiki Venezuela nın içinde bulunduğu kriz nedeniyle yardımları azaltması Kübalıları süt eserleri başta olmak üzere öbür besin hususlarında kitlesel kıtlıkla karşı karşıya getirdi
Yiyeceklerinin yüzde 70 ini ithal eden Küba gelinen noktada önemli bir nakit badiresi çekiyor
AKLIMIZA GELEN SORU BUGÜN NE YİYECEĞİMİZ OLUYOR
Ekonomik krizin gün geçtikçe büyümesi Kübalıların yemeklik yağa ve tavuğa ulaşması için saatlerce sıra beklemesine neden oluyor
Yohana Perdomo günün erken saatlerinde konuttan çıkarken yanına aldığı yemek karnesiyle birlikte yollara düşüyor Bugünlerde altın kadar pahalı olan süte ulaşmak için devlete ilişkin Bodega ismindeki lokal kooperatif dükkanlarının önüne giden Perdomo Uyanır uyanmaz birinci aklımıza gelen soru bugün ne yiyeceğimiz oluyor Nereden yiyecek bulabiliriz Süt ise bulunması en güç eserler ortasında Devlet çocuk hasta ve yaşlılar için temel yiyecek unsurlarını sağlamaya devam ediyor Lakin bunun dışında birden fazla mağazada temel besin hususlarına ulaşamıyoruz sözünü kullanıyor
Ekonomik altüst oluş toplumsal ayaklanmalara dönüşmüş geçtiğimiz yılın Temmuz ayında uzun vadeli elektrik kesintileri sebebi ile birtakım kentlerde protesto şovları başlamış daha sonra bu hareketler başşehir Havana ya sıçramıştı
Bu durum karşısında Kübalı gençler motamot 1980 lerde olduğu üzere teknelere atlayarak ABD ye göç etmeye başladı ABD hudut polisi ekim ayında yayımladığı raporda 114 binden fazla Kübalı göçmeni tutukladıklarını duyurdu
Perdomo aile fertlerinin de göç etmeye karar verdiğini söyledikten sonra Bu biçimde daha fazla yaşayamayız diyor
YARIN NE YAPACAĞIMIZI BİLMİYORUZ
Yaşanmakta olan kıtlığın önemli boyutlara ulaşması üzerine İktisat Bakan Yardımcısı Johana Odriozola üretimi canlandırmaya çalıştıklarını söz etti Ayrıyeten Odriozola Sorunların süratlice üstesinden gelmemiz ve işleri süratli formda güzelleştirmemiz gerekiyor açıklamasını yaptı
Havana nın dışında bulunan El Fanguito nehiri kenarındaki küçük ahşap binalarda oturan Perdomo uzun vakittir kahve bulamadığı için kahve içmekten vazgeçmiş Lakin kızını gerektiği üzere besleyememesi onu ziyadesiyle düşündürüyor Besin hususlarında yaşanan kıtlık nedeniyle kızı Laurent’e kahvaltıda sütten öbür bir şey veremeyen Perdomo elindeki süt bitince ne yapacağını bilemiyor ve şunları ekliyor
Bugün için gereğince sütümüz var lakin yarın ne yapacağımızı nitekim bilmiyoruz
Büyük endüstriyel süt tesislerinin olmadığı Küba da yaşanan krizin temel nedeni küçük üreticilerin hayvanları için gereken yemi bulamaması Perdomo’nun meskenine 45 dakika uzaklıkta olan 66 yaşındaki Victor Rojas ineklerinin bol süt vermeleri için uygun kalitede yemlere muhtaçlığı olduğunu söylüyor Lakin son vakitlerde tarım kooperatiflerinde hayvan yemlerine de rastlanmıyor
İçinde bulundukları durumla uğraş ettiklerini söyleyen Rojas Onlara ne bulursak veriyoruz çimen yahut muz ağaçlarının yaprakları diyor
GİDİŞATI AKSİNE ÇEVİRMEK İÇİN HANGİ ADIMLAR ATILDI
Castro tarafından başlatılan tarımda çağdaşlaşma adımlarını ve devlet tarafından işletilen devasa mandıralarda süt üretimi rekor kırdığı ve ucuza olduğu o ulu günleri hatırlayan Rojas Bolluk devriydi istediğiniz her şeyi bulabiliyordunuz Zira birçok şey Sovyetler Birliği nden geliyordu sözünü kullanıyor
O denli ki gübre ve hayvan yemi Sovyetler Birliği devrinde Küba nın ABD ambargosuna karşı ayakta kalabilmesi için adeta hibe ediliyordu Ama 1990 ların akabinde birlik dağılmış ve sübvansiyonlar birden kesilmişti Küba 1990 ın çabucak öncesinde 1 milyon ton süt üretirken bu oran beş yıl sonra 638 bin tona düşmüştü
O günden bu yana kendi öz varlıklarıyla ayakta kalmaya çalışan Küba da 2000 lere yanlışsız özelleştirme adımları atılmaya başlandı Devasa devlet işletmelerinin yerlerini özel işletmeler alsa da piyasanın kontrolü devletin elindeydi
Devlet yerleri işletilmesi için çiftçilere kiralandı eserler ve süt eserleri sabit fiyatlardan çiftçilerden satın alınacaktı Lakin planlanan olmadı Ekonomik kriz nedeniyle çiftçilerin eserlerine yapılması gereken ödemelerde gecikmeler yaşanıyordu
Gözden Kaçmasın
Rojas Ağustostan beri avokadolarımız için bize ödeme yapılmadı Son yıllarda iklim de bizden yana değildi yağmurlar evvelki yıllara nazaran çok azdı diyerek içinde bulundukları tabloyu özetlemeye çalışıyor ve devam ediyor
Komşularım ineklerini satarak üretimi bıraktı Artık bu durumla başa çıkamıyorlar
GENÇ GİRİŞİMCİLERİN ÖNÜ AÇILDI
Lakin bu berbat gidişin içinden farklı fırsatlar da doğmaya başlıyor
Ekonomiyi canlandırmak isteyen Küba hükümeti bir dizi değişikliğe gitme kararı verdi Küba Çalışma Bakanı Elena Feito ülkede devlet denetiminde bulunan 2 binden fazla kesimde özel işletmelerin faaliyet göstermesine müsaade verileceğini açıkladı Böylelikle ülkede özel şirketlerin faaliyet gösterebileceği alanların sayısı 127 den yaklaşık 2 bine çıktı Bu durum bilhassa Havana da birçok restoran açılmasına yol açtı
Fakat asıl gelişme süt ve sığır eti çiftçilerinde eserlerin artık resmi kotaların üzerinde de satılabilmesinin önünün açılmasıydı Yetkililer boş durumda olan tarım yerlerinin rastgele bir fiyat vermeden kullanılması için televizyonlardan davetler yaparken bu teklif Havana da lokal işletmecilerin iştahını kabarttı
Elinde bulundurduğu mülkleri tanınan mesken kiralama uygulamasından kiralayan ve hatırı sayılır bir gelir elde eden Carlos Chamizo Küba nın toplumsal medya ünlüsü olarak tarıma el atmaya tam bu davetin akabinde karar verdi
33 yaşında olan ve Havana da muhasebe eğitimi alan Chamizo pandemi periyodunda kentten uzak sessiz bir hayatı arzuluyordu
Yeni nesli temsil eden Chamizo bir evvelki jenerasyonun bıraktığı tarım yerlerini devralıyor Yeni kuşak çiftçiler dünyayı bilen ve teknik istikametten tarımdan anlayan lakin en kıymetlisi yatırım yapacak parası bulunan genç girişimcilerden oluşuyor
33 yaşındaki teşebbüsçü Bizler yeni fikirlere yeni usullere sahibiz Her şey çok daha yeterli olacak sözünü kullanıyor
KÜBA DA BU KRİZ KAÇ YIL SÜRECEK
Fakat bu tam olarak ne vakit olacak Tarım Bakanlığına bağlı hayvancılık müdürlüğünün idarecisi olan Alain Rodriguez León yeni ıslahatların kısa vadede yaşanan krizin tahlilinde çok az tesiri olacağını kabul etmekle birlikte üretim döngülerindeki sıkıntıların tespitinin ve tahlil tekliflerinin geliştirilmesinin 3 4 yıl süreceği görüşünü paylaştı
Gözden Kaçmasın
Bu da demek oluyor ki ada ülkesi sert ABD ambargosuna karşın ithalata bağımlı kalmaya devam edecek Bu nedenle süt ölçüsünün yarısını yurtdışından süt tozu halinde satın alan Küba nın en büyük tedarikçisi ise Yeni Zelanda
Yeni Zelanda’nın en büyük süt eserleri ihracatçısı Fonterra ise yaşanan krizler nedeniyle Küba ya yönelik sevkiyatlarda bir yavaşlama olduğunu kabul ediyor
‘ANNE SÜT ‘
El Fanguito nehiri kenarındaki küçük ahşap binadaki konutundan ayrılan Perdomo çocuğunu doyurmak için besin karnesinde hakkı bulunan bir kiloluk süt tozunu almak için uzun bir yol yürümek zorunda Perdomo kooperatiften aldığı bilgi ile sütün mağazaya gelmekte olduğu haberini alarak meskenden koşar adım çıkıyor
Perdomo’nun tez etmesi bir işe yaramazken meskende kendisini bekleyen kızının Süt diye sızlanması ümitsizliği bir kere daha arttırıyor Aç olan 4 yaşındaki Laurent yanına sokularak ağlamaya başlıyor Anne süt
Böylesi vakitleri dayanışmayla aşmaya çalışan Perdomo ailesi genç bayana yardım elini uzatıyor Genç bayanın kardeşi Yanira meskenden getirdiği süt tozunu yeğeninin için hazırlamaya başlıyor Lakin bir sorun var devlet çocuklar için süt sağlasa da bu çocukların gereksinimlerini karşılayamayacak seviyede O denli ki Yanira nın yeğeni için ayırdığı bir parçacık süt tozu aslında 7 yaşındaki oğlunun hissesinden kısılıyor
Çocuklarını aç bırakmamak için uğraşıp didinen Yanira ise karaborsadan süt tozu alıyor
Başşehir Havana daki reklam panoları ise besin krizinin asıl sebebinin onlarca yıl mühlet Amerika nın uyguladığı ticaret ambargosu olduğunu duyuruyor Yohana ise Bunun sebebi Amerika Birleşik Devletleri lakin hükümetimiz de bunu engelleyecek bir şeyler yapamaz mı Her şeyi ablukanın üzerine atmak hayli kolay sözünü kullanıyor
Elbette Küba yalnızca ticaret kısıtlamaları nedeniyle bu durumda değil Esasen kırılgan olan iktisadı pandemi periyodunda alt üst oldu Yaşanan kısıtlamalar nedeniyle 2020 de gayri safi yurtiçi hasılası yüzde 11 e düşen Küba nın en büyük döviz kaynağı olan turizm sanayisi büyük bir çöküş yaşadı
Geçtiğimiz yılın Kasım ayında Küba Turizm Bakanı María del Carmen Orellana Ne değerine olursa olsun Küba halkının sıhhatini daha öncelikli diyerek turizm dalını açmakta çabuk etmeyeceklerini açıkladı
Grafik: Harun Elibol
TRUMP DEVRİ ABD ABLUKASI DAHA DA SERTLEŞTİ
2016 yılında yaklaşık 90 yıl ortadan sonra Küba’yı ziyaret eden birinci Amerikan Lideri olan eski ABD Lideri Barack Obama Küba ile bağlantılarda olağanlaşmaya adımlarını atsa da halefi Donald Trump tüm alakaların yine kopmasına yol açtı Hem de bu sefer ekonomik yaptırımların dozunu düzgünce arttırarak
Buna nazaran ABD yolcu gemilerinin Küba limanlarına yanaşması yasaklanmış tüm uçuşlar durdurulmuş ve her türlü turizm faaliyeti yasaklanmıştı
Bununla da kalmayan Trump Western Union ile iştiraki bulunan Fincimex’i kara listeye alarak adadaki 400’den fazla para transfer merkezinin kapanmasına yol açtı Bu da ABD de bulunan Kübalı göçmenlerin ailelerine finansal yardım yapamamasına yol açtı
BİDEN İDARESİ YAPTIRIMLARI KORUDU
Biden idaresi ise havale üst sonu belirleyerek yasakları esnetme yoluna gitti seyahat yasaklarını kaldırdı Bu bir açıdan rahatlamayı sağlasa da bağların olağanlaşması bir oldukça vakit alabilir
O denli ki Trump idaresinin Küba hükümetinin terörizmi destekleyen bir devlet olduğunu münasebeti ile ülkenin yurtdışındaki finansal hareketlerini sınırlayan yaptırımları Biden devrinde de devam etti Uzmanlar her iki liderin da gerçek niyetinin Miami de bulunan ve Kübalı sürgünlerden oluşan Kübalı Amerikalıların takviyesini almak olduğunu söylüyor
Uzmanlar ayrıyeten nakit para zahmeti çeken Küba nın son iki yılda ithalatta yüzde 40 lık bir düşüş yaşadığını söylüyor Havana Üniversitesi’nden ekonomist Juan Triana ise Küba hükümetinin iktisat siyasetlerinin yiyecek ve ilaç kıtlığından kısmen sorumlu olduğunu söylüyor Triana yeniden de ortaya çıkan besin krizinin en büyük tesirinin ABD nin ekonomik yaptırımları olduğunun altını çizdi
DAHA EVVEL BU TÜRLÜ BİR ŞEY GÖRMEMİŞTİK
Süt bulamayan Perdomo ve ailesi geçtiğimiz hafta süt tozunu aldıktan sonra bir diğer haberle heyecana kapıldılar
İspanya dan gelen vanilya aromalı sütün marketlere geldiğini duyduklarında bütün mahalle markete akın etti Bir karton vanilyalı sütü alan Perdomo sütü masanın üzerine koyduğunda kızı süt kartonunu hürmetle inceledi ve sütü öptükten sonra odasına götürdü
Perdomo Daha evvel bu türlü bir şey görmemiştik diye ekledi Lakin süte ulaşan Perdomo ve ailesi için hayat iki gün boyunca epeyce farklıydı fakat en değerlisi kısa bir mühlet için bile olsa küçük kızın sütü vardı
The Washington Post’un “In Cuba, a frantic search for milk” başlıklı makalesinden derlenmiştir.