Eski bilgisayarınızı yahut daima olarak kullandığınız depolama ünitenizi satmak ya da bir tanıdığınıza armağan etmek isteyebilirsiniz. Bildiğiniz üzere işletim sistemi üzerinden bir belgeyi sildiğinizde tüm datalar büsbütün ortadan kalkmaz. İşletim sistemi, şoför yeni datalar için bu alana muhtaçlık duyup üzerine yeni bilgiler yazana kadar tüm bitleri yerinde bırakır. Büsbütün silinme süreci aylar ve yıllar alabilir, hatta şoförde çok fazla boş alanınız varsa çok daha uzun vakit geçebilir.
Windows 10 yahut Windows 11’i sıfırlarken evrakları silme özelliğini seçseniz bile tüm datalarınız diskten büsbütün silinmez. Windows işletim sisteminde sıfırlama yaparken “Her şeyi kaldır” üzere bir seçenek var. Bu süreçte sıfırlama yaptığınızda tüm yazılımlar ve ferdî belgeleriniz silinecektir. Fakat silinen belgeleri tekrar geri getiren ve kaldırma sürecini geri alan birçok yazılım mevcut. Bunların kimileri fiyatlı, kimileri ise fiyatsız.
Ücretsiz kimi kolay programlar bile ortadan geçen vakte bağlı olarak bilgisayarınızdan sildiğiniz içeriklerin büyük bir kısmını tekrar geri getirebilir. Bu bağlamda birçok özel fotoğraf, metin dokümanı, görüntü ve farklı belgeyi tekrar bulmak mümkün. Genellikle ücretli yazılımlar daha âlâ işler çıkarır. Hatta bu işi profesyonel olarak yapan şirketler bile var.
Konumuza dönecek olursak, depolama ünitesine sahip bir aygıtı elinizden çıkarırken kalan bu bilgiler sizin için değerli olabilir. Artık katı hal şoförü (SSD) ve sabit şoförlerde (HDD) içeriği inançlı bir biçimde silmek için yapabileceğimiz süreçlere bakacağız.
SSD ve HDD’lerin üretimi ve çalışma formu büsbütün farklıdır. Bu nedenle süreci iki teknoloji için farklı başka ele alalım. Sabit şoförleri büsbütün temizlemenin en yeterli yolu, eski belge kalıntılarını ortadan kaldırmak için tüm kesimlere birkaç sefer rastgele data yazan bir uygulama kullanmaktır. Üzerine yazma sistemi SSD’lerde tam olarak işe yaramaz. HDD’lerin içinde yer alan disklere birden fazla bilgi yazmamız gerekli, zira manyetik ortam bilgi kalıntıları bırakabilir.
SSD’lerin hudutlu sayıda yazma döngüsü vardır, bu nedenle çok halde yazma süreci yapmak şoför ömrünü kısaltabilir. SSD’ler ayrıyeten şoförün ömrünü uzatmak ve vakit içinde arızalanan blokları değiştirmek için overprovisioning (sürücünün belirli bir kısmının idare fonksiyonları için ayrılması) isimli bir prosedür kullanır. Bu nedenle rastgele bir vakitte işletim sistemi tarafından kullanılamayan blokların oranı %5 ya da %10 oranında olabilir.
Katı hal şoförleri için tüm görünür datalara süratle ulaşabilen yardımcı araçlar kullanabiliriz. Kimi SSD üreticileri, bilgileri inançlı bir formda temizlemek için fiyatsız biçimde yardımcı yazılımlar sunar. Hatta kimi anakart BIOS’larında yerleşik inançlı paklık özelliği bulunmakta.
Bu araçlar, OP bloklarını bile silerek şoförün fabrika durumuna getirilmesini sağlar. Elinizdeki SSD yahut anakartta bu türlü bir seçenek olmayabilir. Bu noktada yardımcı yazılımlar devreye giriyor. Parted Magic isimli fiyatlı yazılım inançlı silme konusunda başarılı. Lakin para harcamak istemiyorsanız Windows 10/Windows 11’de diskpart isimli bir araç var ve epeyce âlâ işler çıkarıyor.
Anakart BIOS’u Üzerinden SSD Dataları Nasıl Silinir?
Sürücüyü inançlı formda temizlemenin en kolay yollarından biri UEFI BIOS’u kullanmak. Bu özellik her markada yahut modelde olmayabilir. Şayet bulunuyorsa, özelliğin ismi ve bulunduğu menü üreticiye ve modele nazaran değişiklik gösterebilir. Lakin genel olarak bakarsak silme özelliği neredeyse tüm BIOS’larda “Secure Erase” ismiyle kullanılıyor.
- Sistem açılışında BIOS’a giriş yapın. Şayet bu hususta bilginiz yoksa bu makalemizden yardım alabilirsiniz.
- Secure Erase ekseriyetle “Tools”, “Toolskit”, “Storage” yahut “Advanced” menülerinde yer alıyor. Şayet bulamazsanız anakartınızın kullanım kılavuzuna bakabilir yahut Technopat Sosyal‘de husus açabilirsiniz.
- Örneğin ASUS ROG anakartta bu seçenek Tool sekmesinin altında “ASUS Secure Erase” ismiyle bulunuyor.
- Giriş yaptıktan sonra şoförünüzü seçebilir ve silme sürecini başlatabilirsiniz.
Bir diğer örnek olarak, MSI markalı MSI X470 Carbon Gaming Pro anakartta özellik Secure Erase+ ismiyle görünüyor. Silme süreci tüm anakartlarda neredeyse tıpkı ve epey kolay.
Üretici Yazılımları ile Temizlik
SSD’nizin markasına ve modeline bağlı olarak, üreticinin blokları sıfırlayan resmi bir yardımcı programı olabilir. Formül ve yetenekler üreticinin yazılımına nazaran değişiklik göstermekte. Çabucak aşağıda üretici yazılımlarını indirmek için resmi temasları bulabilirsiniz. Bunların hepsinde inançlı silme özelliği olmayabilir, lakin SSD üreticileri tarafından sunulan araçlar tıpkı vakitte farklı birçok özelliğe sahip.
- Samsung SSD Magician
- Western Digital Dashboard
- Kingston SSD Manager
- SK hynix SSD Tools
- Adata SSD Toolbox
- Sabrent Control Panel
- Crucial Storage Executive
- SeaTools for Seagate Drives
Parted Magic ile SSD İçeriği Nasıl Silinir?
Parted Magic, bu bahiste en emniyetli ve başarılı yazılımlarından biri. Şayet üreticiniz bir yazılım sunmuyorsa yahut anakartınızın BIOS’unda bu özellik yoksa önyüklenebilir Parted Magic aracını kullanabilirsiniz. Maalesef uygulamanın fiyatsız deneme müddeti yok. Lakin ödeme yapmak istemiyorsanız birazdan bahsedeceğimiz Windows özelliğine yönelebilirsiniz.
- Parted Magic’i bu irtibat aracılığıyla satın alın ve ISO belgesini indirin. ISO evrakını tıpkı Windows kurulumunda yaptığımız üzere önyüklenebilir bir disk oluşturmak için kullanıyoruz.
- Rufus yazılımını kullanarak önyüklenebilir bir USB flaş şoför oluşturun. Dilerseniz farklı bir yazılım da kullanabilirsiniz.
- Yine Windows kurulumunda olduğu üzere, bilgisayarınızı Parted Magic USB şoförü üzerinden başlatın.
- Önyükleme yolu istendiğinde Varsayılan ayarlar (Default settings-ilk seçenek) seçmek için Enter’a basın.
- Sonrasında karşınıza bir Linux masaüstü ortamı çıkacak.
- “Erase Disk” uygulamasını başlatın.
- NVMe SSD’niz varsa “NVMe Secure Erase” seçeneğini, şayet SATA temaslı bir şoför kullanıyorsanız “Secure Erase CET Devices” seçeneğine tıklayın.
- Eğer şoför “Frozen” olarak listeleniyorsa, aşağıdaki “Sleep” butonuna basın ve biraz bekleyin.
- Silmek istediğiniz şoförleri seçin ve “Continue” seçeneğine tıklayın.
- Sonrasında sol alt kısımdaki “I allow this utility” kısmını işaretledikten sonra sağ alttaki “Start Erase” seçeneğine basın.
- Yazılımın sürücüyü silmesi birkaç dakika dakika alacak.
Parted Magic, silme süreci bittiğinde sürecin başarılı olduğunu söyleyen ve günlükleri görüntüleme seçeneği sunan bir irtibat kutusu gösterecek. Artık bilgisayarınızı tekrar başlatabilirsiniz.
Windows Diskpart ile SSD Bilgileri Nasıl Silinir?
Şimdi fiyatsız sisteme gelelim. Komut İstemi sayesinde Windows işletim sistemi üzerinden silme sürecini gerçekleştirmek mümkün. Diskpart ile ilgili bir hatırlatma olarak, bu metot overprovisioning sürecine uğrayan blokları boşaltmıyor, lakin bunlara referans olan disk haritasını siliyor. Profesyonel bir data kurtarma hizmeti olan DriveSavers, bu sistemin “işe yaradığını” söylüyor, lakin her donanım kombinasyonuyla doğrulanmadığını belirtelim.
- Sileceğiniz şoför bilgisayarın önyükleme sürücüsüyse, bilgisayarı bir Windows 10 yahut 11 yükleme diskinden başlatın. Sileceğiniz disk önyükleme diski değilse bir yükleme diskinden önyükleme yapmanıza gerek yok ve bu silme sürecini Windows içinden gerçekleştirebilirsiniz.
- Bir Windows yükleme diskinden önyükleme yaptıysanız, komut istemini açmak için Shift + F10 tuşlarına basın. Windows’u olağan formda kullanıyorsanız, Windows arama kutusuna “cmd” yazın ve Komut İstemi’ni yönetici olarak çalıştırın.
- diskpart yazın ve Enter’a basın. Komut isteminde artık “DISKPART>” yazacak.
- PC’nize bağlı tüm disklerin bir listesini ve numaralarını görmek “list disk” yazın ve Enter’a basın. Şayet sırf tek şoförünüz varsa “Disk 0” görünecek.
- için liste diskine girin. Sırf bir şoförünüz varsa, Disk 0 olacaktır.
- Diski seçmek için “select disk (numara)” yazın ve Enter’a basın. “numara” kısmına diskin numarasını (“0” gibi) girin.
- “clean all” yazdıktan sonra Enter tuşuna basın. Bir müddet bekledikten sonra “DiskPart succeeded in cleaning disk” biçiminde bir ikaz alacaksınız.
İşlem tamam. Bilgisayarı diğer birine vermeyi planlıyorsanız Windows’u tekrar yükleyebilirsiniz.
TRIM
Bazı uzmanlar TRIM özelliğinin aktif olduğu SSD’lerde bu sürece gerek olmadığını, TRIM ile art planda bilgilerin temizlendiğini tez ediyor. Fakat bu özelliğin bir garantisi yok. DriveSavers Mühendislik Yöneticisi Mike Cobb, “TRIM her vakit tüm aygıtlarla çalışmaz. Bu nedenle sistem ve gerçek şoför modeli ile doğrulanmadıkça TRIM’e asla güvenilemez.” diyor.
Mekanik bir sabit diskin inançlı bir hale geldiğinden emin olmak için üzerine birçok defa data yazmak gerekir. DBAN (Darik’s Boot and Nuke) isimli fiyatsız yazılım, tüm bölümlere uydurma bilgi yazan fiyatsız bir uygulama.
DBAN kendi önyükleme ortamına (işletim sistemi gerekmiyor) sahip, bu nedenle sürücüyü çıkarıp diğer bir bilgisayara takmadan evvel bir sistemdeki önyükleme şoförünü inançlı bir formda temizlemek için kullanabilirsiniz. Fakat süreç yaptığınız şoför sisteminizde kullandığınız önyükleme şoförü değilse, ezkaza sürücüyü silmemek için dikkatli olmanızı öneriyoruz.
- DBAN ISO evrakını bu kontaktan indirin.
- Parted Magic uygulamasına misal biçimde, ISO belgesini önyüklenebilir hale getirerek bir USB şoföre yazdırın. Bunun için tekrar Rufus’u kullanabilirsiniz.
- Bilgisayarınızı DBAN USB şoförüyle boot edin. Bu süreçten sonra mavi art plana ve gri yazılara sahip bir menü göreceksiniz.
- Etkileşimli modu başlatmak için Enter’a basın. Sistemin depolama aygıtlarınızı algılaması birkaç dakika alabilir. Akabinde tüm şoförlerinizi ve öbür birtakım seçenekleri gösteren bir menü ekranı görünecek.
- Silmek istediğiniz sürücüyü “Space tuşuyla” seçin. Üst ve aşağı hareket etmek için J ve K tuşlarını kullanabilirsiniz.
- Varsayılan DoD Short tekniğinden öteki bir metod kullanmak istiyorsanız M tuşuna basarak şoför silme usulünü seçebilirsiniz.
- Standart bir DoD 5220.22-M silme süreci 7 seferlik süreçten oluşur. Ne kadar sefer yapılırsa inançlı silme süreci o kadar uzun sürer. DoD Short seçeneği birçok insan için kafidir.
- İşlemi başlatmak için F10 tuşuna basın. Geçiş sayısına, şoförünüzün kapasitesine ve suratına bağlı olarak bu süreç birkaç dakika yahut birkaç saat sürebilir.
- İşlem tamamlandığında “DBAN success” biçiminde bir bildiri alacaksınız.
Sabit diskiniz artık diğerinin ellerine geçmek üzere hazır. Bilgisayarı içindeki sabit diskle vermeyi planlıyorsanız işletim sistemini tekrar yükleyebilirsiniz.